Hij werd geboren op 9 juni 1915 in Waukesha (Wisconsin) als Lester William Polsfuss. Pop- en jazzliefhebbers zullen hem onder de naam Les Paul kennen als de architect van een futuristische sound, die was opgebouwd uit artistiek kunnen en vakmanschap op het gebied van elektronica.

Les Paul was de eerste die gebruik maakte van een systeem dat men multiple recording dubben noemt, en hij wordt tevens beschouwd als de uitvinder van de achtsporenmachine; deze technische snufjes zijn tegenwoordig niet meer uit de studio weg te denken.

Zijn geboortehuis in Waukesha, was gelegen aan een spoorlijn. Toen Les als 10- jarig jongetje op een ochtend in zijn slaapkamer naar de treinen lag te luisteren, merkte hij dat de ramen begonnen te trillen als het geluid een bepaalde toonhoogte bereikte.
Nieuwsgierig naar dit fenomeen als Les was, hield hij zijn hand tegen het glas en ontdekte dat hij de trillingen wel kon dempen, maar niet kon stoppen. Pas wanneer de snelheid van de trein en zo ook het geluid veranderden, stopte het trillen van het raam. De volgende dag vroeg hij de natuurkunde leraar, meneer Kahn, hoe dit was te verklaren. "Dat noemt men resonantie," legde meneer Kahn uit. "Jouw raam hoort de trein, zoals je trommelvlies mij op dit moment hoort, hij voegde er aan toe: "Zo wordt ook muziek gemaakt."

Les wilde altijd alles onderzoeken. "Wat ben je aan het doen?" vroeg zijn moeder toen ze zag dat Les nieuwe gaatjes in de rol van de pianola zag slaan. "Ik maak hem beter," antwoordde Les. Door de extra gaatjes bleek de pianola als twee pianola's te klinken. Les was duidelijk muzikaal begaaft.

Toen hij op z'n negende verjaardag een mondharmonica kreeg, kon hij er na een paar uur al op spelen. Daarna kocht hij van z'n spaargeld een gitaar waarmee hij al snel de basis akkoorden onder de knie kreeg. Zingend en afwisselend met z'n mondharmonica, vormde hij een éénmansband en noemde zich; Red Hot Red, vanwege z'n haarkleur. Les speelde in die tijd af en toe in een drive-in restaurant waar op een dag een serveerster hem vertelde dat de klanten klaagden. "Ze kunnen je achterin niet horen," zei ze. Daar moet iets op gevonden worden, dacht hij. Toen hij ontdekte dat de hoorn van een telefoon via trillingen werkte, net als bij een luidspreker van een radio, nam Les beide apparaten mee naar het restaurant.

Hij bond de telefoonhoorn aan een bezemsteel en verbond die met een kabeltje aan de radio. In deze "microfoon" begon hij te zingen. De klanten begonnen nu zelfs te applaudisseren, maar klaagden vervolgens dat ze de gitaar niet goed konden horen. Les kreeg nu het idee om ook de gitaar elektrisch te versterken. Hij nam de naald van een platenspeler en zette die vast in de kam van z'n gitaar. Hij verbond het element van de naald met de versterker van een andere radio die de trillingen van de naald versterkte. En nu had hij een elektrische gitaar!

Op z'n zeventiende raakte Les geïnteresseerd in de blue-grass, country- muziek. Een gitarist genaamd "Sunny Joe" Wolverton hoorde Les spelen, en vroeg Les bij hem in de band te komen spelen. Sunny Joe leerde Les Paul alles wat hij van de gitaar wist.

In de jaren dertig speelde Les onder de naam Rhubarb Red, countrymuziek in Chicago. Iedere avond voordat Les naar bed ging, maakte hij eerst zijn gitaar schoon en stelde hem zo in zijn kamer op dat, als hij 's ochtends ontwaakte zijn ogen onmiddellijk op het instrument zouden vallen.

Maar de uitvinder in hem bleef actief.
Hij had al zijn eigen platenspeler gemaakt door het vliegwiel van een oude Cadillac te gebruiken, en die met de aandrijfband van een tandartsboor te verbinden met de motor van een jukebox.

Les was een nachtmens, en vond het jammer dat er in de kleine uurtjes niemand was om met hem te jammen. Toen herinnerde hij zich wat hij vroeger thuis met de rollen van de pianola had gedaan, en hij vroeg zich af of hij zijn opnameapparaat kon gebruiken om een grammofoon in een automatische achtergrondband te veranderen. Hij begon te experimenteren.

Geluidsopnamen worden op een plaat vastgelegd door de trillingen van een naald in een spiraalvormige groef te graveren. Les ontdekte dat hij een tweede groef tussen de sporen van de eerste kon maken, waarop een andere notenreeks kon worden opgenomen. Beide groeven konden dan met behulp van twee naalden tegelijkertijd worden afgespeeld. Het effect was dat van twee gitaren. Vervolgens maakte hij een tweede draaitafel en nam beurtelings op de ene, dan weer op de andere draaitafel op, telkens nieuwe stukjes toevoegend tot het geluid uit meerdere lagen bestond.
Maar de platenmaatschappijen waren niet onder de indruk van zijn uitvindingen:
"Een leuk foefje, meer niet."

Nadat hij zijn naam had veranderd in Les Paul, verhuisde hij naar New York. Overdag speelde hij gitaar in een nationaal radioprogramma van dirigent Fred Warring, en 's nachts voor Harlem's groten van de jazz.

In die tijd maakte je een plaat door alle muzikanten in een ruimte te zetten en te hopen dat ze perfect zouden spelen. Maar er maakte altijd wel iemand een fout, en kon je opnieuw beginnen. Les was ervan overtuigd dat er een betere manier moest zijn. "Jij hebt een eigen studio nodig," zei Bing Crosby tegen hem in 1947, toen Les met hem speelde in Los Angeles. Dus bouwde Les in de garage achter zijn huis een eigen opnamestudio met de, voor die tijd, modernste opnameapparatuur.
Een aantal sterren uit die tijd als, Andy Williams, W.C. Fields, Kay Starr en de familie Crosby, kwamen in Les achtertuin opnemen.
Bovendien kon hij in deze studio zijn meervoudige opnametechnieken perfectioneren, en verschillende demo's maken.

Grote studio met linksboven de controlekamer

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Les voor het radionetwerk van de Amerikaanse strijdkrachten, en verzorgde opnamen die over de hele wereld werden uitgezonden. Maar hoe hard hij ook werkte, de Duitsers leken even goed, en vaak zelfs sneller opnamen te kunnen uitzenden. Hoe was dat mogelijk? Het antwoord kwam toen Les een apparaat aantrof in een verlaten hoofdkwartier van de Duitsers. Hij besefte direct waarvoor het werd gebruikt. "Bing," zei hij tegen Crosby, "ik geloof dat ik nu weet hoe je op de radio kunt zingen terwijl je op hetzelfde moment op de golfbaan bent." In plaats van op platen maakte dit apparaat opnamen op een magnetische band, die telkens opnieuw kon worden gebruikt, en die met schaar en lijm gemakkelijk kon worden gemonteerd.

Les bezat nu een groot aantal meervoudig opgenomen platen, en was vastbesloten ze aan de wereld te laten horen. Op een dag, toen hij weer bij een platenmaatschappij was afgewezen, zag Les werklui bezig een bord met daarop "Capitol Record" aan een gebouw bevestigen. Met wat demo's onder de arm liep hij achteruit naar binnen, zodat als iemand hem zou tegenhouden, hij kon zeggen dat hij op weg was naar buiten. Achterwaarts ging hij de trap op en kwam uit bij het kantoor van vice-president Jim Conkling.
"Wilt u naar één van mijn platen luisteren?" smeekte Les. Conkling stemde toe. Les legde de plaat op de platenspeler en terwijl gitaarloopjes, zoals die nog niet eerder waren opgenomen, de kamer vulden, luisterde Conkling ademloos. "Hoeveel van dit soort platen heb je?" vroeg hij. "Heel veel," zei Les. "Dit is de slechtste." Conkling haalde een pen tevoorschijn, krabbelde wat op de achterkant van een envelop, "onderteken die", zei hij en gaf hem aan Les.
Dat contract veranderde de geschiedenis van de popmuziek.

"Lover", Les Pauls eerste single, werd uitgebracht in 1948 en was meteen een hit. Het nummer begon met warme bastonen, zwol aan tot een mix van snelle gitaarklanken en liet de wereld voor het eerst kennis maken met speciale geluidseffecten, zoals nagalm.

Net toen "Lover" werd uitgebracht, reed Les mee met een auto die van een gladde weg slipte en in een afgrond terechtkwam. De bestuurster, een jonge zangeres genaamd Colleen Summers, raakte niet ernstig gewond, maar Les brak beide schouders een been en zijn rug, en liep een gescheurde milt op. Uit zijn rechterarm werd achttien centimeter bot gehaald. De arm werd gezet, maar raakte geïnfecteerd waardoor hij tot vijf keer zijn normale grootte opzwol, en het leek erop dat hij geamputeerd zou moeten worden. Op zijn 33ste, op het hoogtepunt van zijn muzikale carrière, stond Les Paul op het punt zowel zijn arm als zijn roem te verliezen. Gelukkig werd Les op aanraden van een chirurg in Oklahoma naar het Good Samaritan ziekenhuis in Los Angeles overgebracht, waar zijn arm opnieuw werd gebroken en met schroeven zo werd vatgezet, dat zijn hand permanent naar zijn navel wees. "Ik ben gitarist," had Les tegen de artsen gezegd. "Als mijn arm moet worden vastgezet in één positie, dan graag zo."

Na twee jaar revalidatie speelde Les weer gitaar. "Door het ongeluk is mijn techniek eigenlijk verbeterd," vertelt hij nu. "Het dwong me om overbodige bewegingen van de elleboog weg te laten."

Het ongeluk had nog een ander onverwacht gevolg. Colleen Summers en hij werden verliefd. Les meende dat ze een goede aanwinst voor zijn act zou zijn. "Er is alleen één probleem - Je naam," zei hij. Toen Summers vroeg hoe ze dan moest heten, raadpleegde Les het telefoonboek en zei toen, "Mary Ford".

Toen rock 'n roll doorbrak en de nieuwe trend werd, beëindigden
Les en Mary hun carrière.

Ook hadden Les en Mary in die tijd een eigen tv-show.

Maar Les ging door met uitvinden
Les droomde al jaren van een ander soort geluid. Geluid dat zelfs niet uit zijn elektrische gitaar kon worden gehaald. Urenlang had hij zitten luisteren naar het geluid van één enkele snaar tegen verschillende achtergronden, hol hout, massief hout, staal, aluminium. Zijn conclusie was dat hol hout minder geschikt was voor versterking, dus bouwde hij een aantal solid-body gitaren. Die produceerden precies het geluid dat hij zocht, maar niemand was geïnteresseerd. "Er was geen denken aan dat Gene Autry, de populaire countryzanger, op iets zou gaan spelen dat er uitzag als een spoorwegbiels!" aldus Les.

In 1950 ontmoette de nieuwe Gibson-directeur Ted McCarty Les en Mary tijdens een bijeenkomst in Pennsylvania en liet hen een single cutaway-solid body gitaar zien met een uitgesneden esdoornhouten bovenblad. Les was er bijzonder enthousiast over en stelde voor om zijn eigen trapezium-vormige snarenhouder plus staartstuk op de gitaar te monteren. Ze werkten de hele nacht aan een met de hand geschreven contract van twee pagina's, waarin werd vastgelegd dat Gibson de gitaar op de markt zou brengen met de snarenhouder plus staartstuk van Les onder de naam Les Paul. Les zou van ieder verkocht exemplaar royalty's ontvangen en verplichtte zich in het openbaar niet op een andere gitaar te spelen.
Dit was het begin van misschien wel de meest gewaardeerde elektrische gitaar ter wereld.

Theodore (Ted) McCarty

Hoewel de Gibson Guitar Company in de jaren '50 een solid-body gitaar produceerde, werd deze gitaar pas halverwege de jaren zestig populair toen de popmuziek door groepen als the Beatles een nieuwe richting was ingeslagen, en Les Paul de eer kreeg die hem toekwam. Tegenwoordig brengt een originele, door Gibson tussen 1958 en 1960 gebouwde Les Paul Standard solid- body gitaar zo'n 40.000 euro op.

SG
Een domper voor Les was dat mensen van Gibson zonder zijn medeweten of overleg, de Les Paul gitaar grondig gingen moderniseren.
Door de teruglopende verkoop cijfers van de Les Paul gitaar ging men de Les Paul grondig innoveren. De uit mahonie hout bestaande body werd dunner gemaakt en de bovenkant werd afgevlakt. De nek werd dunner en kreeg een smallere hiel. Deze nieuwe constructie zou productiekosten besparen.

Les was teleurgesteld in het resultaat, onder andere de sterkte van de body en de nek vond hij slecht. Ook omdat deze innovatie buiten hem om is gedaan vroeg hij aan Ted McCarty om zijn contract bij Gibson te ontbinden en zijn naam van deze nieuwe gitaar te halen. In 1963 werd de naam Les Paul van de gitaar verwijderd en kreeg nu de naam SG, wat staat voor Solid Guitar.
Ondanks de bezwaren van Les, werd de SG een even groot succes als de Les Paul.

Les Paul behield de fascinatie voor de bandrecorder. Geholpen door anderen bedacht Les dat als hij de koppen van het apparaat verplaatste, hij het ene geluid over het andere kon opnemen. Maar zijn volgende idee was het meest revolutionair. "Laten we in plaats van over de hele breedte van de band de koppen boven elkaar zetten en op meerdere sporen opnemen," zei hij. Dit leidde via de ontwikkeling van de gesynchroniseerde stereofonische band en de achtsporenband tot de huidige, geavanceerde technieken.

De moderne studio's van tegenwoordig maken gebruik van 48 of meer sporenrecorders waarop tijdens verschillende sessies kan worden opgenomen. De sporen worden dan gemixt en het eindresultaat klinkt vaak anders dan de oorspronkelijke opname. Daniel Queen, voorzitter van de Technische Raad van de Amerikaanse Vereniging van Geluidstechniek, zegt: "Les Pauls meersporen-concept heeft niet alleen invloed gehad op de manier waarop popmuziek klinkt, het heeft ook de serieuze muziek beïnvloed; van de opname van een symfonie van Mahler tot de avant-gardemuziek van componisten als John Cage."

Les Paul bleef tot aan zijn dood in 2009 actief in de muziek. Mary en hij gingen uit elkaar nadat ze met zingen waren gestopt, maar ze bleven bevriend tot haar dood in 1977. In datzelfde jaar ontving Les Paul een Grammy-award voor een album dat hij samen met gitarist Chet Atkins maakte. Vervolgens werd de verzamelelpee/cd "Les Paul: The Legend and the Legacy", die in 1992 werd uitgebracht, genomineerd voor een Grammy-award.

Paul bleef nog steeds de hele nacht op en deed uitvindingen in zijn huis in New Jersey, dat zo volgestouwd was met apparatuur (waaronder zijn moeders opwindbare grammofoon waarvan hij de naald had gebruikt), dat iemand het huis omschreef als "half museum, half elektronica-winkel."

Hij werkte ook aan opname apparatuur waardoor de cd weer achterhaald zal zijn. "Opnamen moeten zonder bewegende onderdelen kunnen worden gemaakt," zei hij, "en afgespeeld door luidsprekers die elke klank kunnen weergeven die ons trommelvlies kan horen."
Hij trad tot aan zijn dood nog bijna elke maandagavond op in Fat Tueday's, een jazzclub in Manhattan.

Lester William Polsfuss overleed op 13 augustus 2009 in White Plains, in de staat New York, aan de complicaties van een zware longontsteking. Les is 94 jaar geworden.

Popgitarist Steve Miller vatte de carrière van les Paul als volgt samen: "Naast het feit dat Les miljoenen platen heeft verkocht en zijn fans al meer dan zestig jaar fascineert, was hij de eerste met het talent en het inzicht om muziek en techniek te combineren." Wat Steve Miller en vele andere gitaristen weten, is dat elk geluid dat ze maken de nalatenschap van Les Pauls talent is. Maar bijna niemand kan zich voorstellen dat het allemaal begon met een jongen, een trein en een trillend raam.
Dat was de dag dat een kind in aanraking kwam met muziek.

Dat was de dag dat hij de toekomst hoorde.